„Gorzki cukier” – Avni Doshi

Debiutancka powieść Avni Doshi, doceniona w wyścigu po Booker Prize 2020, przynosi opowieść o kobiecie, która ma zaburzone relacje z Matką. Wychowana w Indiach dziewczyna mierzy się z postępującym zanikiem pamięci swojej rodzicielki. W dzieciństwie skazana na życie w aśramie, do którego zbiegła jej matka, by zostać kochanką guru-olbrzyma – niejakiego Baby. Gdy matka traci pozycję tej pierwszej, odchodzi z aśramu i decyduje się na życie żebracze. Na szczęście mąż ją odnajduje i zabiera do swoich rodziców, by ratować córkę. Główna bohaterka wini matkę za porzucenie ojca, domu, za biedę i brak edukacji. Gdy po latach jest już dorosłą kobietą, z amerykańskim mężem u boku, nie może rozliczyć matki z przeszłości, bo ta zwyczajnie traci pamięć, a w miejsce oczekiwanej przez bohaterkę pokuty, staje się irytującym ciężarem. To ciekawa i nieoczywista relacja. Tym bardziej, że wspólna przeszłość pozwała dotrzeć także do wspólnego kochanka. „Gorzki cukier” to bardzo kobieca, emocjonalna i wnikliwa proza. Historia prowadzona dwutorowo potrafi czasem zaskoczyć. To rzecz o rywalizacji matki i córki, o przeżywaniu dojrzewania i traceniu własnej zmysłowości, o rozczarowaniach, mierzeniu się z macierzyństwem, które tak wiele oferując, także wiele zabiera niektórym kobietom. Pomimo kreślenia w tle lokalnej obyczajowości, mamy świadomość, że ta egzotyka jest dla bohaterki coraz odleglejsza. Autorka wpuszcza czytelnika w kobiecy świat, w jego doznania, zapachy, wybuchowość, ale też w cierpienie, wstyd i brak akceptacji. Ta rozliczeniowa historia zmierza do wymownego finału. To nie jest książka o chorobie i problemach. Tak naprawdę „Gorzki cukier” cały czas opisuje więź i uzależnienie. Nie wiem, czy jest to rzecz kulturowo uniwersalna – w naszej cywilizacji dochodzi czasem do odcięcia. Być może są to tylko próby zerwania relacji. Ta powieść próbuje w każdym razie nam taką prawdę o bliskości matki i córki przekazać.