„Prawdziwa historia Jeffreya Watersa i jego ojców” – Jul Łyskawa

Debiutancka powieść Jula Łyskawy jest na wskroś amerykańska, parodystyczna i popkulturowa. Dwa razy sprawdzałem, czy to na pewno dzieło krajowego literata. I choć nie wiem, czy adnotacja na tzw. „skrzydełku”, że autor jest fanem Legii Warszawa, nie jest kolejnym żartem, to w treści powieści znalazłem fragment, który bez wątpienia potwierdza jego nadwiślańskie korzenie. „Prawdziwa historia Jeffreya Watersa i jego ojców” to rzecz godna Johna Bartha i innych amerykańskich post-modernistów. Z jednej strony dostajemy opowieść o losach pewnej rodziny, która osiadła w niewielkiej mieścinie pośród lasów i poświęciła życie… drewnu. Z drugiej dostajemy żonglerkę formą i stylami. Są tu fragmenty programów radiowych, eseje poświęcone sztuce współczesnej, fragmenty pamiętnika, wywiady, nagrania na telefoniczną pocztę głosową, książkę w książce i inne tego typu zabawy. Momentami możemy czuć się jak w „Miasteczku Twin Peaks” – jest placek wiśniowy i sowy, są pozornie zwyczajni ludzie i niewyjaśnione zdarzenia. Jednym z mieszkańców miasteczka Copperfield jest Jeremy Hart. To losy jego rodziny stanowią oś tej powieści. Jeremy z dziwnego, zakompleksionego chłopca, zafascynowanego dłubaniem w drewnie, wyrasta na światowej sławy artystę – rzeźbiarza. Jego prace zyskują niesłychany rozgłos, a wpływ jaki wywierają na odbiorców bywa śmiertelny. Jednak to najmniej pozorne dzieło Harta, wprowadzi największe zamieszanie – ocierając się o świat wielkiej polityki. Tytułowy Jeffrey Waters to… drewniany stół. Żeby nie psuć zabawy, nie zdradzę nic więcej. Nawiązując do polskości autora dodam tylko, że jedno z miast, w którym Polonia stanowiła 40% mieszkańców ustanowiła „Strefę wolną od Jeffreya Watersa”. Ważną postacią – choć niezwykle małomówną jest tu też drwal – Josh. To on ściął drzewo, z którego powstał Jeffrey Waters. Jego postać i losy rozpoczynają powieść, a także ją zamykają. To z kolei fragmenty przepełnione poetyką dzikiego zachodu, potężnej natury, siły rąk i barczystych ramion, ale też życiowej determinacji, która potrafi zdziałać więcej, niż choćby współczesna medycyna. Są tu również wątki zdrad i romansów, podróże, a nawet tajemnice egipskiej sztuki. Jest ekscentryczna bogata artystka i wyzwolona pisarka, skrywająca wielkie tragedie. Powieść Łyskawy wciąga, zaskakuje, czasem rzuca czytelnikowi wyzwania w postaci wnikliwych, naukowych przypisów. Przede wszystkim jest jednak wspaniałym żartem i okazją do literackiej, a czasem pop-kulturowej zabawy.